Φραρό

Λίγο έξω από την Νεάπολη , σε κατάφυτη περιοχή, γεμάτη κυπαρίσσια, αμπελώνες, ελαιώνες και περιβόλια, βρίσκονται τα ερείπια της Μονής του Αγίου Αντωνίου των Φραγκισκανών.
Ο τρόπος που μπορεί κανείς να την προσεγγίσει είναι είτε με τα πόδια,- από τα ωραιότατα μονοπάτια στα νότιά της, είτε με αυτοκίνητο,- στρίβοντας αριστερά πίσω από τις εγκαταστάσεις της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών, στην μέση περίπου της επαρχιακής οδού Νεάπολης – Βουλισμένης.
Η Φραγκισκανή παράδοση της νήσου Κρήτης, ξεκινά από τις αρχές του 1300. Φραγκισκανοί Ιεραπόστολοι επέλεξαν αυτό το σημείο της κοιλάδας του Μεραμπέλλου για να χτίσουν την μονή η οποία κατασκευάστηκε στο πρότυπο όλων των ιεραποστολικών Μονών του Τάγματος των Ελλασόνων Αδελφών (FRATRES MINORES) της εποχής εκείνης.

Η τοποθεσία εκεί ήταν ιδανική μια και το επίπεδο του εδάφους σε συνδυασμό με την τείχιση, τους προσέφερε ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας απέναντι σε πιθανές επιθέσεις εναντίον τους, καθώς επίσης το γόνιμο έδαφος και τα πολλά υπόγεια ύδατα τους εξασφάλιζαν ικανοποιητικά αγροτικά προϊόντα για την σίτιση τους. Η ομορφιά δε του τοπίου ευνοούσε τις πνευματικές αναζητήσεις και την ηρεμία που κάθε ταγμένος σε Ιερό σκοπό επιζητεί.
Σ’ αυτούς τους Λατίνους μοναχούς, οφείλεται κατά την επικρατούσα εκδοχή και η ονομασία της ευρύτερης περιοχής του Μεραμπέλλου: Μόλις εκείνοι πρόβαλαν από το όρος Καλαρίτης ερχόμενοι απο την Candia και είδαν την όμορφη κοιλάδα να απλώνεται μπροστά τους αναφώνησαν: -“MIRA BELLO!” (δηλαδή: όμορφη νομή – κλήρος!).
Η Ιεραποστολική Μονή ήταν τειχισμένη για την προστασία της, καταλάμβανε μεγάλη έκταση και αποτελείτο από περιμετρικά κτίσματα, ενωμένα με ψηλό τείχος σε τετράγωνο σχήμα. Στο κέντρο βρισκόταν πλούσιος κήπος με πολλές μεγάλες υπόγειες δεξαμενές νερού.
Σήμερα ο επισκέπτης θα προσπαθήσει αρκετά ώσπου να ανακαλύψει τα σκόρπια στην ευρύτερη περιοχή ερείπια, εκτός από την Εκκλησία του Αγίου Αντωνίου της οποίας στέκει το Ιερό, ένα στεγασμένο παρεκκλήσι στα αριστερά, με ανασκαμμένους από την εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων τάφους στο εσωτερικό του και μια τμήμα ψηλής αψίδας, ότι απέμεινε από μεγαλύτερο κτίσμα που βρισκόταν πίσω από τους δύο ιερούς χώρους.

Στις Ορθόδοξες Μονές η εκκλησία βρίσκεται στην μέση του μοναστηριακού συγκροτήματος με τον Παντοκράτορα Χριστό στον Θόλο το κέντρο όλων.
Στις Καθολικές Μονές η Εκκλησία βρίσκεται στην περίμετρο του συγκροτήματος. Στα τείχη της. Στο κέντρο βρίσκεται όμορφος κήπος που συμβολίζει την Εδέμ, τον Παράδεισο.
Η μονή αναφέρεται σαν ερειπωμένη ήδη από την εποχή που ο Gerola επισκέφθηκε την Κρήτη.
Διασώζεται σήμερα τμήμα του ιερού της εκκλησίας και παρεκκλήσιο δεξιά του. Αριστερά του Καθολικού, μικρή τετράγωνη ισχυρή λιθοδομή είναι ότι έχει απομείνει απο το ψηλό καμπαναριό. Ο στενός ισόγειός του χώρος χρησιμοποιήτο σαν οστεοφυλάκιο.
Ψηλότερα στέκει επίφοβα επιβλητική αψίδα τμήμα μεγαλύτερου καθολικού.
Τα κτίρια αυτά βρίσκονται στο μέσον μιας ευρύτερης περιμέτρου κα ήταν ενωμένα με άλλες συνεχόμενες κατασκευές τις οποίες δύσκολα μπορεί κανείς να διακρίνει.

Στην παραπάνω εικόνα βλέπουμε την Μονή της Santa Clara, τυπικό σχέδιο και πρότυπο Φραγκισκανικής Μονής των Ιεραποστολικών χρόνων.

Έτσι πρέπει να φανταστούμε και την Μονή του Αγίου Αντωνίου, στο Φραρό!