Ασπάλαθος

Η θέα αυτού του παμπάλαιου, ανυπέρβλητου φράχτη απο κλαδιά ασπαλάθου με ώθησε σν συγκεντρώσω στοιχεία για το άγριο τούτο θάμνο που κυριαρχεί στον τόπο μου.


(Καλυκοτόμη η εριότριχος Calycotome villosa έως ένα μέτρο ύψος, Calycotome Infesta έως τρία μέτρα ύψος,)
Ανήκει στην οικογένεια των Χεδροπών, Ψυχανθών (Papilionaceae)
Το γένος Calycotome περιλαμβάνει αγκαθωτούς θάμνους με παρόμοια άνθη και μικρά φύλλα που χωρίζονται σε τρία φυλλάρια. Έχει νεαρούς κλαδίσκους και τα φύλλα του είναι τριχωτά από κάτω και λεία από πάνω, με κάλυκα στη βάση τους. Τα άνθη είναι κίτρινα σε σχήμα πεταλουδόμορφο και βγαίνουν ανά 2-15 σε δέσμες ή βότρεις, στις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός του είναι χέδρωπας, μικρός, σχεδόν τετράγωνος και είναι σκεπασμένος με γκριζόχρωμες τρίχες. Πρόκειται για παραμεσόγειο είδος και φύεται σε θαμνότοπους χαμηλού υψομέτρου, κυρίως σε ξηρές περιοχές. Ο ασφόδελος έχει ωφεληθεί από τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο άνθρωπος στη ζώνη της Μεσογείου: πυρκαγιές, υπερβόσκηση. Τα αγκάθια και η άσχημη γεύση του απωθεί τα πρόβατα και τις κατσίκες και έτσι μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλους πληθυσμούς. Πρόκειται για φυτό χαμηλού ενδιαφέροντος για τη μελισσοκομία κυρίως λόγω της αδυναμίας των μελισσών να βοσκήσουν στα άνθη του. Οι μέλισσες επισκέπτονται τα άνθη μόνο σε πλήρη νηνεμία.

Με την ονομασία «Ασπάλαθος» το φυτό αναφέρεται από το Διοσκουρίδη. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι με τα ακανθωτά κλαδιά του Ασπάλαθου κτυπούσαν και τιμωρούσαν τους τυράννους στον Άδη."Μυθολογικά συνδέθηκε με τη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Τον Αρδιαίο , τύραννο μιας πόλης της Παμφυλίας , καθώς και άλλους τυράννους , όταν εξέτισαν στον κάτω κόσμο την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμαζόταν να βγουν στο φως , το στόμιο δεν τους δεχόταν. Τότε άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρισκόταν εκεί, αφού τους βασάνισαν , άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στους ασπαλάθους, πριν τους ρίξουν πάλι στα Τάρταρα…















«Επι Ασπαλάθων ..»
Το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη (31/3/1971)βασίζεται σε μία περικοπή του Πλάτωνα που αναφέρεται στην τιμωρία του τυράννου Αρδιαίου . Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα», στις 23.9.71, τρεις μέρες δηλαδή μετά το θάνατο του ποιητή, και προκάλεσε μεγάλο πονοκέφαλο στην Χούντα, διότι , πέρα από τον προφανή συμβολισμό του για το αναπόδραστο τέλος όλων των δικτατορικών καθεστώτων, σηματοδοτούσε και μια ανοιχτή πρόκληση για αντίσταση εναντίον του καθεστώτος της δικτατορίας.

"-Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα και οι
ασπάλαθοι,
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες , χορδές άρπας αντηχούν ακόμη ..
Γαλήνη
- Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδίαιο εκείνον;
Μια λέξη στου Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού μου τα αυλάκια,
το όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή :
«τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει «τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν τον έσυραν
παράμερα τον κατεξέσκισαν απάνω στους αγκαθερούς ασπαλάθους και πήγαν και τον
πέταξαν στα Τάρταρα κουρέλι» .
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος ."